بررسی شخصیت پردازی در رمان های غزاله علیزاده

چکیده: واژه «شخصیت» در ادبیات داستانی معادل واژه «character» در زبان لاتین و در روانشناسی معادل واژه «persona» است، که در تحلیل شخصیت های داستان این اصطلاح در هر دو معنا و کاربرد خود مورد توجه است؛ زیرا شخصیت ها استعاره ای برای ذات و طبیعت بشر هستند و همان طور که هرکدام از اشخاص واقعی دارای ویژگی های روحی و روانی هستند، انسان های غیر واقعی داستان نیز می توانند دارای همین ویژگی ها باشند؛ ضمن این که شخصیت های داستانی را بهتر از انسان های واقعی و افرادی که با آن ها در ارتباط هستیم، می توان شناخت. به دلیل اهمیت شخصیت و شخصیت-پردازی در ادبیات داستانی، این رساله به بررسی دو مقوله ذکر شده در دو اثر "خانه ادریسی ها" و "شب های تهران" از غزاله علیزاده می پردازد. در بیان دیدگاه نویسنده نیز به پرسش های ذیل پاسخ داده می شود: شخصیت های داستان های او از چه طبقه اجتماعی هستند؟ با توجه به کنش ها و گفتگوهای شخصیت ها، ویژگی های فردی و روحی آن ها چیست؟ درون گرا هستند یا برون-گرا؟ و... از نظر شخصیت پردازی در یک نگاه کلّی، اغلب شخصیت های رمان های علیزاده افرادی مأیوس و ناامید هستند که از گذشته خود رضایت چندانی ندارند و هر کدام به دلیل مشکلات و مسائلی که در کودکی و گذشته خود با آن مواجه بوده اند، کمبودها و خلأهایی دارند که در رفتار ها و گفتارهای آن ها نمایان می شود و از این طریق می توان به تحلیل شخصیت ها پرداخت. در کل می توان گفت علیزاده در شخصیت پردازی و تحول شخصیت-ها، همچنین جذب خواننده در دنبال کردن رویدادهای داستان در رمان خانه ادریسی ها نسبت به رمان شب های تهران موفّق تر عمل کرده است. واژگان کلیدی: داستان معاصر، رمان، شخصیت، شخصیت پردازی، غزاله علیزاده.